آیا تابه‌حال آفت دهان را تجربه کرده‌اید؟ این زخم‌ها در دهان ممکن است دلایل متعددی داشته باشند، اما مهم‌ترین آن استرس است، به علت وجود رشته‌هایی اعصاب در زیر پوشش دهان، این آفت‌ها اغلب با درد و تورم همراه هستند. این زخم‌ها در ناحیه بافت دهانی، لثه‌ها و یا در داخل گونه‌ها و زیر لب‌ها ظاهر می‌شوند و در بیشتر مواقع در هنگام صحبت کردن و یا غذا خوردن فرد را دچار مشکل خواهند کرد.
شما می‌توانید با استفاده از برخی راهکارهای خانگی، این زخم‌های دهانی را بهبود ببخشید، اما اگر آفت دهان شما بیش از ۳ هفته باقی ماند و روند بهبودی در آن مشاهده نکردید، بهتراست به پزشک مراجعه کنید. برای بیشتر افراد زخم دهان در کمتر از ۲ هفته بهبود پیدا می‌کند.
علت دقیق آفت دهان کاملاً مشخص نیست و در هر فردی متفاوت است. با این حال برخی از دلایل شایع و متعددی وجود دارد که می‌تواند آفت دهان را به وجود آورده و یا آن را تشدید کند:
- پروتزهای دندانی ضعیف، و سایر تجهیزاتی که در دهان قرار گرفته و ممکن است به لثه و دهان فشار بیاورد مانند دندان مصنوعی نامناسب.
- خوردن غذاهای خاص مانند شکلات، غذاهای تند، قهوه، بادام زمینی، بادام، توت فرنگی، پنیر، و آرد گندم.
- خمیر دندان حاوی لوریل سولفات سدیم.
- توقف سیگار: در برخی موارد وقتی شما برای اولین بار سیگار را کنار می‌گذارید؛ ممکن است آفت دهانی در دهانتان ایجاد شود.
- استرس و اضطراب.
- تغییرات هورمونی در دوران بارداری، بلوغ و یائسگی.
- داروهای مقابله با درد.
- عوامل ژنتیکی: حدود ۴۰ درصد افرادی که به آفت دهانی مبتلا می‌شوند، اذعان دارند که این اتفاق در بیشتر اعضای خانواده آن‌ها رخ می‌دهد.
- برخی از افراد نیز ممکن است به دلیل برخی بیماری‌ها و یا فقدان تغذیه مناسب دچار زخم دهان شوند.
- بیماری‌هایی مانند سلیاک و کرون، کمبود ویتامین B12 و کمبود آهن و یا سیستم ایمنی ضعیف می‌تواند آفت دهان ایجاد کند.
آیا زخم یا آفت دهان سرطانی است؟
سرطان دهان و زخم دهان در علائم و نشانه‌ها با هم تفاوت دارند؛ اما همان‌طور که اشاره کردیم زخم‌هایی که تا ۲ تا ۳ هفته بهبود پیدا نمی‌کنند و پایدار هستند نیاز به بررسی بیشتری خواهند داشت.
تفاوت‌های بارز بین زخم دهان و سرطان دهان
- آفت دهان اغلب دردناک است اما در سرطان دهان این دردها حس نخواهد شد.
- زخم دهان در کمتر از ۲ هفته بهبود پیدا می‌کند؛ درحالی‌که سرطان دهان بهبود پیدا نکرده و اغلب به‌مرور زمان گسترش می‌یابد.
- علائم ناشی از سرطان دهان خشن و سخت هستند و به‌راحتی تمیز نمی‌شوند.
- سرطان دهان اغلب ترکیبی از علائم قرمز و سفید است که در پشت زبان، لثه‌ها و یا گونه‌ها ظاهر می‌شود.
- سرطان دهان اغلب به استفاده از نوشیدنی‌های سنگین و مصرف دخانیات مربوط است.
انواع آفت دهان
علائم آفت دهان بسته به نوع زخم با هم متفاوت است: زخم‌های استاندارد در گونه‌های داخلی ظاهر می‌شوند و در یک هفته و بدون مداخله پزشک بهبود پیدا می‌کنند. به‌طور کلی سه نوع آفت دهانی وجود دارد:
آفت هرپتی (HU)
این نوع آفت‌ها شباهتی با زخم‌های مرتبط با تب‌خال دارند، اما برخلاف تب‌خال مسری نیستند، آفت هرپتی فرم بسیار نادر است و به صورت بسیار محدود در برخی افراد مشاهده می‌شود.
علائم آفت‌های هرپتی:
- به صورت زخم‌های شدید در دهان ظاهر می‌شوند.
- عود زخم بسیار سریع است، بنابراین به نظر می‌رسد عفونت دارد.
- افزایش در اندازه به‌سرعت رخ می‌دهد، در نهایت به یک زخم بزرگ و پراکنده منجر می‌شود.
- ۱۰ روز یا بیشتر برای بهبودی زمان نیاز دارد.
- در هر نقطه از دهان ظاهر می‌شود.
- این نوع آفت‌ها در زنان بیشتر از مردان یافت می‌شوند و در بزرگ‌سالان و افراد مسن بیشتر است.
آفت مینور یا کوچک
این نوع افت می‌تواند اندازه‌ای در حدود ۲ تا ۸ میلی‌متر داشته باشد. این زخم‌ها معمولاً تا ۲ هفته طول می‌کشند و درد جزئی دارند.
آفت‌های بزرگ
اندازه زائده‌های این نوع آفت بیش از یک سانتی‌متر است و مدت بهبودی آن بیش از ۱۴ روز می‌باشد، به صورتی که گاه ممکن است فرد ۲ الی ۳ ماه درگیر آن باشد. این آفت‌ها از شیوع کم‌تری برخوردارند.
علائم آفت کوچک و بزرگ:
- یک یا چند زخم دردناکی که ممکن است بر گونه‌ها، سقف دهان یا زبان ظاهر شوند.
- ظاهر ضایعات به صورت گرد است که لبه‌های قرمز دارند و در وسط زرد، سفید یا خاکستری هستند.
- در طی شیوع‌های شدید زخم دهان، برخی افراد ممکن است دچار تب، کسالت و تورم شوند.
درمان خانگی آفت دهان
افرادی که به دلیل آفت دهان به دندان‌پزشک مراجعه می‌کند؛ در بیشتر مواقع دندان‌پزشک راه حل‌هایی برای کاهش درد و تورم تجویز خواهد کرد. ممکن است یک دهان‌شویه ضد میکروب و یا یک پماد به شما بدهد تا مستقیم بر ناحیه زخم اعمال کنید تا تورم و درد آن کم شود. اما اگر به پزشک دسترسی ندارید و در منزل هستید می‌توانید با استفاده از چند راهکار خانگی، آفت دهان را درمان کنید.
عسل:
مقداری عسل بردارید و آن را در منطقه زخم خود قرار دهید و بعد از چند ساعت این کار را تکرار کنید. عسل دارای خواص ضد باکتریایی و زخم است و به بهبود آفت دهان کمک می‌کند.
جوش شیرین
یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین را با چند قطره آب مخلوط کرده و یک خمیر درست کنید و خمیر را دقیقاً روی زخم قرار دهید و بعد از چند دقیقه با آب بشویید. جوش شیرین باعث کاهش درد و تسریع روند بهبودی شما خواهد شد.
روغن نارگیل
مقدار کمی روغن نارگیل را روی زخمتان بمالید و این کار را دو تا سه بار در روز تکرار کنید. روغن نارگیل حاوی ترکیبات ضد میکروبی و ضد التهابی است که به درمان آفت دهان کمک می‌کند.
سرکه سیب
هیچ‌وقت سرکه سیب را مستقیم با دندانتان تماس ندهید، زیرا باعث خوردگی مینای دندان خواهد شد. شما می‌توانید چند قطره از این سرکه را به همراه نصف فنجان آب گرم رقیق کرده و برای چند دقیقه در دهانتان قرقره کنید و آن را خارج کرده و دهانتان را بشویید. این کار را می‌توانید هر روز صبح و عصر تکرار کنید. اسیدی بودن سرکه سیب باعث می‌شود تا زخم‌های دهان بهتر شده و میکروب‌ها از بین بروند.
دانه گشنیز
یک قاشق چای‌خوری از دانه گشنیز را در یک فنجان آب جوش بریزید. در نهایت آن را از صافی عبور داده و بعد از ولرم شدن قرقره کنید. سه تا ۴ بار در روز این کار را تکرار کنید، این روش برای تسکین و بهبود زخم‌های دهانی بسیار مفید است.
زاج سفید
زاج را پودر کرده و با آب به صورت خمیر دربیاورید و در نهایت آن را بر روی زخم دهانتان قرار دهید و در نهایت بعد از ۲ دقیقه آن را خارج کرده و دهانتان را بشویید. زاج سفید دارای خواص ضد میکروبی است.
آب نمک
آب نمک یک درمان خانگی رایج برای انواع مشکلات دهانی است. چند قاشق نمک را در مقداری آب ولرم مخلوط کرده و در دهانتان قرقره کنید. در نهایت آب را خارج کرده و دهانتان را آب کشی کنید. این محلول باعث ضد عفونی کردن دهان و بهبود زخمتان می‌شود. نمک دارای خواص ضد عفونی کننده است.
خمیر دندان
خمیر دندان بدون سولفات سدیم نیز می‌تواند با خاصیت ضد باکتریایی و ضد میکروبی خود زخمتان را درمان کند.
آب پرتقال تازه
یک عدد پرتقال را آب بگیرید و میل کنید. ویتامین C موجود در پرتقال می‌تواند به بهبود زخم بدنتان کمک کند. این ویتامین سیستم ایمنی بدن را قوی‌تر کرده و شما را در برابر انواع عفونت‌ها از جمله زخم دهان قوی‌تر می‌کند.
گل میخک
اندکی روغن گل میخک را بر روی زخمتان قرار دهید تا جذب شود. در نهایت دهانتان را با آب گرم بشویید. این روغن دارای خواص ضد میکروبی و شفابخشی برای زخم‌های دهان است.
پودر فلفل Cayenne
یک مقدار از فلفل قرمز را بر روی زخم خود قرار دهید تا چند لحظه باقی بماند و سپس آبکشی کنید. فلفل Cayenne به‌عنوان یک درمان خانگی برای کنترل درد به کار گرفته می‌شود. این ماده حاوی کپسایسین است که باعث گرم شدن می‌شود که هر میکروب موجود در محل زخم دهان را از بین می‌برد؛ البته مراقب باشید که فلفل Cayenne باعث سوزش و خارش می‌شود.
زردچوبه
مقداری از پودر زردچوبه را با آب مخلوط کرده و یک خمیر ایجاد کنید و آن را برای دو تا سه دقیقه بر روی زخم قرار دهید و در نهایت آب کشی نمایید. زردچوبه یک ماده ضد عفونی کننده شناخته شده است که برای درمان عفونت‌ها استفاده می‌شود، خواص ضد التهابی و ضد میکروبی آن می‌تواند به بهبود آفت دهان کمک کند.
سیر
مقداری از سیر را روی زخم قرار داده و به مدت ۳۰ تا ۴۰ دقیقه صبر کنید. این کار را دو تا سه بار در روز تکرار نمایید سیر نیز به‌عنوان یک درمان طبیعی برای عفونت‌ها است و به علت قابلیت ضد باکتریایی قوی مورد استفاده قرار می‌گیرد. آلیسین موجود در سیر این وظیفه مهم را بر عهده دارد.
نمک حمام یا نمک Epsom
مقداری از نمک حمام را با آب مخلوط کرده و دهانتان را با آن شست‌وشو دهید. نمک اپسوم حاوی مواد معدنی است که در بر روی زخم دهان، اثر ضد باکتری دارند.
کلم
مقداری کلم را در آب بجوشانید و اجازه دهید تا آب آن غلیظ شود. در نهایت بعد از خنک شدن مایع از آن برای قرقره کردن استفاده کنید. آب کلم باعث تسکین درد شما می‌شود. در واقع این مایع دارای ترکیبات ضد التهابی است که بهبود زخم شما را سرعت می‌بخشد.
چه مواد غذایی را بیشتر مصرف کنیم؟
وقتی دچار آفت دهان می‌شوید می‌توانید با مصرف برخی از مواد غذایی تا حدودی این التهاب را کم کرده و روند بهبودی را سریع‌تر کنید.
- سبزی‌هایی مانند کلم، سبزی‌ها با برگ سبز، کلم بروکلی، سیب زمینی و ویتامین c و غذاهای حاوی کلسیم مانند ماست، شیر و مرکبات بیشتری مصرف کنید.
- میوه‌هایی مانند موز، سیب، کدو تنبل، پاپایا و گریپ فروت برای شما مفید است.
- غذاهای غنی از ویتامین B مانند تخم‌مرغ، شیر برنج و شیر سویا بخورید.
روش‌های پیشگیری از آفت دهان
زخم‌های دهان اصولاً هیچ راه پیشگیرانه و یا درمان مشخصی ندارند و ممکن است در طول زندگی‌تان بارها رخ دهند. اما با استفاده از برخی از راهکارها می‌توانید احتمال ابتلا به این زخم‌ها را در بدنتان کم کنید.
- در صورت بروز، از مصرف مواد غذایی اسیدی و یا ادویه‌دار خودداری کنید.
- درصورتی‌که مستعد آفت دهانی هستید، غذاهایی مانند شکلات، غذاهای تند، قهوه، بادام زمینی، پنیر و آرد گندم مصرف نکنید.
- از خمیر دندان حاوی سدیم سولفات استفاده نکنید.
- روزانه از مسواک و نخ دندان استفاده کنید. بهتر است مسواکتان نرم باشد.
- دهان‌شویه نیز یک راه حل برای جلوگیری از بروز این زخم‌ها است.
- علاوه بر درمان‌های فیزیکی بهتر است از نظر استرس و اضطراب نیز زندگی خود را مدیریت کرده و کمتر در شرایط نامساعد و مضطرب قرار بگیرید.
در چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در این شرایط بهتر است هر چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید:
- اگر در چند قسمت از دهانتان زخم‌هایی مشاهده می‌کنید که هیچ دردی ندارند.
- زخم‌های غیرمعمولی که در قسمت‌های مختلف دهان مشاهده می‌شود.
- زخم‌هایی که به‌مرور گسترش می‌یابند.
- زخم‌هایی که تا ۳ هفته هیچ علائم بهبودی در آن‌ها ظاهر نشده است.
- درصورتی‌که این زخم‌ها با علائمی مانند تب همراه هستند.
- زخم‌هایی که بعد از مصرف یک دارو جدید ظاهر شده‌اند.
معمولاً آفت‌های دهانی تمایل به بهبودی دارند و بعد از مدتی درد آن کم شده و بهبود پیدا می‌کنند. در این راستا برخی از پمادهای ضد درد و تورم برای آفت وجود دارد که به‌راحتی می‌توانید از داروخانه‌ها تهیه کنید، اما آنچه که اهمیت دارد زندگی سالم و بدون استرس و اضطراب است.
منبع: بلاگ بورسیکا
