امروزه در بازار طیف وسیعی از وسایل و سیستم‌های گرمایشی ارائه میشود که کاربر می‌تواند با توجه به نیازهای خود یکی از آنها را انتخاب کند. در این میان قیمت این وسایل و میزان کارایی آنها یک فاکتور مهم و تعیین کننده است، علاوه بر این، باید به عوامل دیگری مانند دسترسی به منابع انرژی و به صرفه بودن آن و همچنین فضایی که قرار است به آن اختصاص دهیم و میزان امنیتی که دارند، توجه شود.
وسایل و سیستم‌های گرمایشی خانه، در اندازه‌ها، سبک‌ها و سوخت‌های متنوعی عرضه میشوند. شما با مقایسه انواع مختلف آنها میتوانید، یک مدل متناسب با محل زندگی خود تهیه کنید. در ابتدا با انواع بخاری‌ها و سیستم‌های گرمایشی و نقاط قوت و ضعف آن آشنا میشوید، سپس عوامل مهمی که در هنگام انتخاب این سیستم‌ها مؤثر هستند، را به شما ارائه می‌دهیم.
انواع سیستم‌های گرمایشی
رادیاتور (شوفاژ)
رادیاتورها، رایج‌ترین سیستم حرارت تابشی در کل خانه هستند که بر اساس موتورخانه، کار می‌کنند. در موتورخانه دستگاه‌هایی مانند مشعل، پمپ و دیگ و … وجود دارد، که بخار یا آب گرم را از طریق لوله‌ها به واحد رادیاتوری که به‌طور استراتژیک در اطراف خانه قرار دارد، گردش می‌دهد، آب حرارت دیده از طریق لوله‌ها دوباره به موتورخانه برگشت داده‌شده و داغ میشود و از نو این مسیر را طی خواهد کرد. این رادیاتورها با سوخت‌های متنوعی کار می‌کنند، برخی از آنها گاز طبیعی، پروپان مایع و برخی برقی و تعدادی برقی-گازی هستند.
اما امروزه به جای موتور خانههای قدیمی، از پکیج های دیواری استفاده میشود و هر خانه دارای یک دستگاه پکیج مستقل است که وظیفه گرم کردن آب را بر عهده دارد، در واقع این وسایل نقش موتورخانه های قدیمی را در متراژ کوچک تر و در داخل خانه، بر عهده دارند.
اصولاً در سیستم حرارت مرکزی که از آبگرم استفاده میشود. دمای خروجی آب از دیگ ۱۸۰ درجه فارنهایت و دمای ورودی آب به داخل دیگ که گرمای لازم را به اتاق منتقل کرده است، برابر ۱۶۰ درجه فارنهایت در نظر گرفته میشود. به‌عبارت‌دیگر اختلاف دمای آبگرم خروجی از دیگ و آب برگشت داده‌شده از ساختمان برابر ۲۰ درجه فارنهایت است.
مزایا:
- این رادیاتورهای قابلیت آن را دارند که بر روی دیوار نصب شوند و جنس آنها آلومینیومی، چدنی، فولادی و پره‌ای است.
- شما میتوانید این نوع سیستم گرمایشی را ارتقا دهید.
- گرمای مطلوبی ایجاد می‌کنند.
- سروصدا ندارد.
معایب:
- هزینه نصب و نگهداری آن اندکی بالا است.
- ممکن است در دکوراسیون و قرار دادن مبل‌ها دچار مشکل شوید.
- درصورتی‌که از مدل برقی استفاده میکنید در هنگام قطع برق کار نمی‌کند و برای مناطقی که با قطعی برق مواجه هستند، مناسب نیست.
رادیاتورهای قرنیزی
این سیستم‌ها نوع پیشرفته‌تر رادیاتورهای معمولی هستند. در این سیستم نیز از پکیج هایی برای گرم کردن آب استفاده میشود، با این تفاوت که رادیاتورهای آن به‌صورت قرنیزهایی دورتادور خانه قرار می‌گیرند. رادیاتورهای قرنیزی در امتداد دیوارها قرار گرفته‌اند و کارآمدتر هستند.
مزایا:
- کارآمدتر و به‌صرفه‌تر است.
- سروصدا ندارد.
- دما را به‌راحتی میتوانید کنترل کنید.
- بادوام هستند.
- مشکلی در دکوراسیون شما به وجود نمی‌آورند.
معایب:
- هزینه آنها اندکی بالاتر از مدل‌های معمولی است.
- هزینه نصب و نگهداری آن بالا است.
- درصورتی‌که از مدل برقی استفاده میکنید در هنگام قطع برق کار نمی‌کند و برای مناطقی که با قطعی برق مواجه هستند، مناسب نیست.
اسپیلیت ها
شما میتوانید در فصل سرما، از قابلیت گرمایشی کولرگازی خود استفاده کنید. در داخل دستگاه، گاز وجود دارد که برای عملکرد مناسب سیستم گرمایش در فصول سرد لازم است که این گاز در درون کمپرسور گرم شود و از طریق یک شیر چهار طرفه به سمت اواپراتور هدایت میشود. این بخش از قسمت داخلی اسپیلت، مجموعه‌ای است متشکل از لوله‌های مسی و صفحاتی از جنس آلومینیوم که می‌تواند گرما را به سمت بیرون دستگاه و محیط انتقال دهد. هوای گرم ورودی از کمپرسور به این محفظه باعث گرم شدن لوله‌ها و صفحات شده و این هوای گرم در کسری از ثانیه به محیط منزل یا محل کار شما دمیده میشود(irappliancerepairs).
مزایا:
- گرمای مطبوع
- قابلیت‌هایی مانند ریموت، حالت خودکار و …
معایب:
- صدای فن
- در برخی از دستگاه‌های پرمصرف، هزینه برق بالا است.
سیستم تهویه گرمایشی /سرمایشی
در این سیستم، گرما توسط دستگاه مرکزی تولید میشود و سپس از طریق دریچه‌هایی به سرتاسر خانه منتقل خواهد شد. این سیستم را سیستم تهویه هوای گرم نیز می‌نامند، که می‌تواند از طریق برق؛ گاز طبیعی و حتی نفت کار کند. از مهم‌ترین سیستم‌های تهویه مطبوع در خانههای مدرن، سیستم تهویه هوا است که از کوره‌ای با یک دمنده الکتریکی استفاده می‌کند که از طریق شبکه‌ای از کانال‌ها، هوای گرم شده را به اتاق‌های مختلف خانه هدایت می‌کند.
مزایا:
- در این سیستم گردوغبار نیز فیلتر شده و آلرژی‌ها کاهش می‌یابد.
- شما میتوانید در این سیستم از تجهیزاتی مانند رطوبت‌گیر نیز استفاده کنید.
- شما میتوانید علاوه بر سیستم گرمایشی از حالت خنک‌کنندگی آنها در فصل‌های گرم سال استفاده کنید.
معایب:
- نصب و راه‌اندازی آن هزینه زیادی در بردارد.
- فن آن می‌تواند صدای آزاردهنده‌ای ایجاد کند.
- درصورتی‌که از منبع برق استفاده می‌کند، هزینه تأمین سوخت آن بسیار بالا می‌رود.
سیستم گرمایشی تابشی:
این سیستم‌های گرمایشی از مکانسیم نور خورشید استفاده می کند. در این روش از یک مولد گرما استفاده میشود، این مولد با گرم کردن و افزایش دمای لوله‌ها، آنها را به تابش وادار می‌کند. به کمک یک بازتاب‌دهنده (رفلکتور) پرتوهای تابش به سمت مکان موردنظر گسیل داده میشوند تا پس از جذب بار دیگر به گرما تبدیل شوند. امروزه در کف آپارتمان‌ها از این لوله‌ها استفاده کرده و با استفاده از مکانسیم تابشی کف خانه را گرم می‌کنند.
گرمایش زمین تابشی در خانههای مدرن، یکی از رایج‌ترین سیستم‌های گرمایشی است که در آن لوله‌های آب گرم یا سیم‌های الکتریکی در کف اتاق و در زیر کاشی یا سرامیک قرار داده میشود. سیستم‌های لوله آب داغ معمولاً توسط یک دیگ بخار مرکزی گرم میشود، که می‌تواند توسط گاز طبیعی، پروپان مایع (LP) و یا برق تأمین شود.
مزایا:
- از این سیستم گرمایشی درکف استفاده میشود.
- متمرکز کردن حرارت بر روی منطقه خاص.
- عدم نیاز به موتورخانه.
- فضای کمی را اشغال می‌کند.
معایب:
- ممکن است به‌خوبی اتاق را گرم نکنند.
- چرخه حرارتی آهسته است.
- نصب سیستم‌های کف‌پوش گران است
- اگر مشکلات تعمیر و نگهداری مشکلی ایجاد شود، دسترسی به پمپ‌های پنهان دشوار است.
پمپ گرمایشی
پمپ‌های حرارتی می‌توانند برای گرم کردن و سرد کردن خانه استفاده شوند. آنها از مبرد و الکتریسیته برای انتقال گرما استفاده می‌کنند. درنتیجه، آنها نسبت به سایر سیستم‌های گرمایشی کارآمدتر هستند. متأسفانه، تنها در شرایط آب و هوایی متوسط، که در درجه حرارت به‌ندرت زیر صفر می‌رود، کارایی دارند.
در این قسمت انواع بخاری‌ها مستقل خانگی را شرح می‌دهیم:
بخاری‌برقی:
این بخاری‌ها در ایران مصرف بالایی دارند و ممکن است هرماه با قبض برق زیادی مواجه شوید. البته برخی از مدل‌های آن مصرف انرژی کمتری دارند و به‌صرفه‌تر هستند، مثلا مدلهایی که از ترموستات استفاده می کنند مصرف انرژی را کاهش میدهند. اکثر بخاری‌های برقی قابل‌حمل هستند و فضای کمتری را تحت پوشش قرار میدهند.
مزایا:
- هزینه نصب کم: زیرا این بخاری‌ها واحدهای الکترونیکی مجزایی هستند که نیاز به لوله‌کشی و یا طراحی مجدد واحد مسکونی ندارد.
- انعطاف‌پذیر: این بخاری‌ها را میتوانید در هر قسمت از خانه خود قرار دهید. و به‌راحتی با دکوراسیون شما هماهنگ میشود و نیاز به جابه‌جایی وسایل ندارید.
- ایمن: ازآنجاکه این وسایل نیاز به سوخت‌های خطرناکی ندارند خطراتی مانند انتشار گازهای سمی در مورد آنها وجود ندارد.
معایب:
- هزینه این نوع سوخت در کشور ایران بسیار بالا است.
- از این نوع سیستم گرمایشی نمی‌توانید در مناطقی استفاده کنید که با مشکل قطع برق زیادی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
- برای کار کردن به برق احتیاج دارند، بنابراین در اتاق‌های که پریز برق وجود ندارد قابل‌استفاده نمی‌باشد.
رادیاتورهای (شوفاژهای) برقی
همان‌طور که ذکر شد، نصب شوفاژهای معمولی، به هزینه زیادی احتیاج دارد و شما باید لوله‌کشی‌ها مخصوص به آن را انجام دهید. بنابراین میتوانید از نمونه‌های مشابه برقی آن استفاده کنید که کم‌مصرف هستند. این دستگاهها به تجهیزات خاصی احتیاج ندارند و به‌آسانی به برق وصل شده و کار می‌کنند. با توجه به سایز اتاقتان، اندازه این رادیاتورهای برقی و پره‌های آن را تعیین کنید.
مزایا:
- هزینه نصب و راه‌اندازی ناچیز
- گرمای مطلوب و خشک نکردن هوا
- عدم انتشار گازهای سمی
- برخی از این مدل‌ها به ریموت و صفحه‌نمایش مجهز هستند.
معایب:
- برخی از مدل‌های پایین‌تر آن از مصرف برق بالایی دارند
بخاری گازی:
سیستم‌های گرمایشی گازی از سوخت‌های مختلفی استفاده می‌کنند، برخی از آنها با گاز معمولی کار می‌کنند، برخی با پروپان و نفت سفید سازگار می‌باشند.
بخاری‌های گازی معمولی، متداول‌تر هستند و به وسیله لوله‌هایی که به آنها وصل میشوند از گاز شهری استفاده می‌کنند. در این بخاری‌ها سوپاپ‌هایی به‌کاربرده شده است که گازهای خطرناک را به خارج از خانه منتقل می‌کند. در این مدل بخاری‌ها از دودکش برای خروج گازهای سمی استفاده میشود. این سیستم برای خانه‌ها بسیار مناسب است، عیب اصلی آن هزینه بالا نصب آن می‌باشد که باید لوله‌کشی انجام شود.
برخی از این بخاری‌ها به‌صورت قابل‌حمل هستند که نیازی به انتقال گازهای خطرناک به بیرون ندارند و این کار را در سیستم خود انجام میدهند و در صورت آلوده کردن فضای داخلی اتاق، سیستم را خاموش می‌کنند.
مزایا:
- هزینه سوخت نسبت به برق بسیار کم است.
- در زمان قطع برق؛ سیستم گرمایشی شما کار می‌کند.
معایب:
- هزینه نصب و راه‌اندازی آن بالا است و باید لوله‌کشی‌های موردنظر را انجام دهید.
- و در صورت نصب اشتباه، خطرت بسیار زیادی به وجود می‌آورد.
- هزینه تعمیر و نگهداری آن بالا است و باید مرتب بررسی شود تا نشتی نداشته باشد.
شومینه
شومینه جزو قدیمی‌ترین و کلاسیک‌ترین نوع سیستم گرمایشی است که در خانههای مدرن و جدید نیز وجود دارد. شومینههای سنتی از چوب برای گرما استفاده می‌کنند، اما بسیاری از مردم با سروصدا و خاموش شدن ناگهانی آن مشکل‌دارند.
علاوه بر این هنگام سوختن چوب، مونواکسید کربن و سایر سموم دیگر منتشر میشود که از طریق دودکش به بیرون از اتاق انتقال داده میشود، بنابراین کارایی آن اندکی کم ست، ایمنی کمتری دارد و هرچند مدت یک‌بار باید دودکش بررسی شود. در هر بار استفاده باید مقادیر زیادی چوب در خانه نگهداری کنید و این مدل بیشتر مناسب خانههای ویلایی است.
شومینههای گاز و الکتریکی می‌توانند جایگزین‌های فوق‌العاده‌ای برای شومینههای چوبی باشند، امنیت این مدل‌ها بالاتر است و در آپارتمان‌ها نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد، تنها با یک کلید، خاموش و روشن میشوند و نیازی به جمع‌آوری چوب نیست. با توجه به قیمت سوخت در کشور خود میتوانید نوع گازی یا برقی آن را انتخاب کنید.
بخاری Mikatermic
در این سیستم گرمایشی از چندلایه از صفحات غیرفلزی که هرکدام با دولایه ماده معدنی میکا پوشیده شده‌اند، استفاده میشود. گرما توسط میکا جذب شده و سپس به‌صورت مساوی تابش می‌دهد، این کار باعث میشود این بخاری نسبت به بخاری‌های تابشی، کارآمدتر باشد.
مزایا
- سبک‌تر و به‌راحتی قابل‌حمل و نقل هستند.
- اتاق را به‌سرعت گرم کرده و گرما مساعدتری ایجاد می‌کند.
- گرما مساعدتر، کارآمد و بی‌خطر است.
معایب
- قیمت آن اندکی گران است.
بخاری‌های مادون‌قرمز
بخاری‌های مادون‌قرمز (Infrared Heating) به‌وسیله اشعه مادون‌قرمز کار می‌کنند و از مکانیسم تابش نور خورشید بهره می‌برند. درواقع روشی که در این نوع بخاری‌ها به کار گرفته شده شبیه‌سازی از روش گرمایش خورشید برای زمین است. این اشعه در فرکانس ۹ تا ۱۴ میکرومتری قرار دارند، و فضا را به صورت ایمن گرم می‌کنند. امواج مادون‌قرمز ذرات موجود در جو را گرم می‌کند و باعث میشود میزان تحرک آنها بیشتر شود و این درنتیجه به گرم کردن خانه کمک می‌کند و در افراد احساس گرما ایجاد میشود.
بیشتر بخوانید: بخاری‌های مادون‌قرمز (Infrared Heating) و مزایای آنها
حال که با انواع سیستم‌های گرمایشی و بخاری‌ها و مزایای و معایب آنها آشنا شدید، میتوانید از طریق فاکتورهای زیر یک مدل مناسب را انتخاب کنید:
کارایی و بهره‌وری
هزینه برق و گاز و آب در هر کشوری متفاوت است. بنابراین با توجه به سوخت، باید نوع سیستم گرمایشی خود را انتخاب کنید. در کشور ایران هزینه گاز و آب بسیار کمتر است و بیشتر کاربران ترجیح میدهند از بخاری‌ها و پکیج‌های گازی و آبی استفاده کنند. بخاری‌های برقی به دلیل قیمت بسیار زیاد برق، کمتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. اما در مقابل بخاری‌های برقی، امنیت بیشتری دارند، نصب آنها بسیار آسان‌تر است و با توجه به ویژگی‌هایی مانند ترموستات، و سایر فناوری‌ها، مصرف انرژی آنها نیز کاهش‌یافته است.
ویژگی‌های ایمنی
سیستم گرمایشی شما باید ویژگی‌های ایمنی و استانداردهای لازم را داشته باشد تا برای افراد خانه مخصوصاً کودکان و همچنین حیوانات خانگی خطری ایجاد نکند. قابلیت اتوماتیک در آنها باعث میشود تا در صورت گرمای بیش از اندازه خاموش شوند تا دمای محیط را به یک میزان متعادل و ثابت برسانند. اگر از بخاری‌برقی استفاده میکنید مطمئن شوید که از طریق یک پلاگین به جریان برق متصل شده است تا خطر اتصال و آتش‌سوزی را به حداقل برساند.
روش نصب
یکی دیگر از موارد مهم، روش نصب است. اگر در حال ساخت خانه جدید هستید به‌راحتی میتوانید از سیستم‌ها گرمایشی قرنیزی و کف‌پوش استفاده کنید. اما در صورت سکونت در منزل بهتر است سراغ گزینه مانند رادیاتورهای برقی، معمولی و یا انواع بخاری‌ها بروید. بهرحال برخی از این سیستم‌های گرمایشی مراحل نصب پیچیده و زمان‌بری دارند، اما در صورت هزینه و صبر میتوانید سالیان سال از آنها استفاده کرده و با مصرف سوخت کمتر، صرفه‌جویی کنید.
نکته: بهتر است قبل از شروع فصل پاییز و سرما، در ابتدا عایق‌بندی خانه را استاندارد کرده و درب و پنجره‌ها را بررسی کنید تا حرارت و گرما هدر نرود.
فضای تحت پوشش
در هنگام خرید مدل سیستم گرمایشی خود، باید به فضای اتاق‌هایتان توجه کنید. به‌صورت کلی هر فوت مربع از اتاق به یک منبع ده ولتی احتیاج دارد. بنابراین درصورتی‌که برای یک اتاق ۱۵۰ فوت مربعی یک بخاری‌برقی احتیاج دارید، توان آن باید ۱۵۰۰ وات باشد.
البته این‌یک مثال است و برای همه سیستم‌های گرمایشی کاربرد ندارد. برخی از آنها به دلیل فنّاوری‌هایی که در آنها به کار می‌رود فضای بیشتری را گرم می‌کنند.
قابلیت‌های اضافی سیستم گرمایشی
ویژگی‌های اضافی ویژه مانند سیستم ضد انجماد، ترموستات‌های قابل تنظیم، حالت‌های صرفه‌جویی در انرژی و تایمرهای برنامه‌ریزی‌شده می‌توانند از نظر اقتصادی به شما کمک کنند و باعث کاهش مصرف سوخت شوند.
بخاری را برای فضای بسته می‌خواهید یا باز؟؟؟
برای گرم کردن اتاق‌های بزرگ باید از بخاری‌های برقی و یا گازی بزرگ و یا سیستم‌های گرمایشی استفاده کنید. درحالی‌که گرم کردن یک اتاق کوچک از طریق بخاری‌های قابل‌حمل و کوچک‌تر نیز میسر میشود. درصورتی‌که که فضای که قصد دارید گرم‌کنید روباز بوده و به هوا دسترسی زیادی دارد، بنابراین خطر مونواکسید کربن شمار ا تهدید نمی‌کند، در این حالت گزینه‌های مانند بخاری‌های قابل حمل و شومینه‌ها چوبی نیز مورداستفاده قرار می‌گیرد.
منابع:
