عضلات ساختارهای پیچیده‌ای هستند که باعث حرکت اندام‌های بدن می‌شوند. سه نوع عضله در بدن وجود دارد:
۱- عضله قلب: که خون (عضله قلب) را پمپاژ می کند.
۲- عضله اسکلتی: که باعث حرکت قسمت‌های خارجی بدن مانند دست، پا، گردن، پشت، کمر و صورت می‌شود.
۳- عضله صاف: که ساختارهای داخلی بدن مانند مری، معده، روده، رحم و… را حرکت می‌دهد.
آیا تا کنون در عضله‌های خود احساس سفتی، سختی و یا برآمدگی غیر ارادی داشته‌اید؟ این یک اسپاسم عضلانی است. این نوع گرفتگی می‌تواند به دلایل مختلف و در بسیاری از نقاط بدن رخ دهد.
اسپاسم بیشتر در شکم، بازو، دست و پا صورت می گیرد. همچنین ممکن است در نواحی معده، شانه، گردن و قفسه سینه نیز احساس شود. در بسیاری از موارد اسپاسم عضلانی ناشی از تمرین سنگین و ورزش شدید است. استراحت، کشش ملایم و ماساژ عضله می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
افراد مبتلا به گردن و کمر درد مزمن اغلب از اسپاسم عضلانی رنج می‌برند. زنان باردار نیز به علت افزایش وزن ناگهانی در معرض اسپاسم عضلانی هستند. زنان در دوران قاعدگی به علت انقباض رحم، دچار گرفتگی عضلات می‌شوند، هرچند که شدت این درد در افراد مختلف با هم تفاوت دارد. اسپاسم عضلانی یک عارضه جانبی رایج است مانند مولتیپل اسکلروزیس، دیستروفی عضلانی و بیماری ژنتیک McArdle.
انواع اسپاسم
اسپاسم عضلات به دو نوع کلی و جزئی تقسیم می شود:
– اسپاسم کلی، تمام عضلات بدن را در بر می گیرد و شایع ترین علت آن کاهش آب بدن است که با نوشیدن آب و مایعات زیاد برطرف می شود.
– اسپاسم جزیی، قسمتی از بدن مثل کمر یا گردن را درگیر می کند و فروان ترین علت آن، انجام حرکت ناگهانی در این قسمت ها است.
– فعالیت های ورزشی شدید می تواند باعث ایجاد اسپاسم عضلانی شود.
– اسپاسم شکم زمانی اتفاق می افتد که فرد به طور مداوم نشسته است و هیچ حرکتی انجام نمی دهد.
– اسپاسم انگشتان دست به دلیل استفادۀ طولانی مدت از انگشتان دست اتفاق می افتد.
– اسپاسم گردن به دلیل حرکات ناگهانی گردن و قرارگرفتن نامناسب سر روی بالش اتفاق می افتد.
– اسپاسم کمر به علت حرکت ناگهانی عضلات کمر، انجام ورزش های سنگین و بد نشستن و ایستادن به مدت طولانی اتفاق می افتد.
– اسپاسم زانو در شرایطی اتفاق می افتد که زانو نیمه خمیده است و آن را ناگهان صاف می کنیم.
علل اسپاسم عضلانی
در بسیاری از موارد، علت آن شناخته شده نیست اما علل زیر می تواند باعث اسپاسم عضلانی شود.
– کم آبی
– فشار عضلانی
– انجام دادن تمرینات بدنی شدید
– قرار گرفتن عضلات در یک وضعیت ثابت به مدت طولانی
– بهم خوردن تعادل مایعات، هورمون ها و الکترولیت های بدن
– مصرف برخی از داروها مانند مدر‌ها
– مصرف مشروبات الکلی
– نارسایی کلیه‌ها، کم کاری تیروئید، حاملگی و اختلالات عصبی
اگرچه بسیاری از گرفتگی های عضلانی بی ضرر هستند، اما بعضی از آنها ممکن است با یک بیماری خاص ارتباط داشته باشند مانند:
تامین خون ناکافی: محدود کردن شریان هایی که خون را به پاها می رسانند (آرتروسکلروز اندام ها) می تواند در زمان ورزش، اسپاسم عضلانی ایجاد کند. پس از ورزش کردن، این گرفتگی ها به زودی از بین می روند.
فشار عصب: فشار عصب در ستون فقرات می تواند باعث اسپاسم شود. معمولا درد زمانی بیشتر می شود که راه می روید.
کاهش مواد معدنی: کاهش پتاسیم، کلسیم یا منیزیم در رژیم غذایی می تواند به گرفتگی عضلات کمک کند. دیورتیک ها – داروهایی که اغلب برای فشار خون بالا تجویز می شوند – همچنین می توانند این مواد معدنی را از بین ببرند.
چه کسانی در معرض اسپاسم عضلانی قرار دارند؟
فاکتورهایی که ممکن است خطر ابتلا به اسپاسم عضلانی را افزایش دهند عبارتند از:
– سن: افراد سالمند بیشتر در معرض خطر هستند زیرا به مرور زمان توده های عضلانی خود را از دست می دهند.
– کم آبی: ورزشکاران در صورت ورزش شدید در هوای گرم دچار اسپاسم عضلانی می شوند.
– بارداری: گرفتگی عضلات در دوران بارداری امری شایع است.
– شرایط پزشکی: اگر دچار بیماری دیابت، عصب، کبد یا اختلالات تیروئید هستید، احتمال ابتلا به گرفتگی عضلانی بیشتر می شود.
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کنید؟
گرفتگی عضلات معمولا به صورت خود به خود ناپدید می شود و به ندرت به مراقبت های پزشکی نیاز دارد. با این حال، اگر دچار علائم زیر شدید حتماً به پزشک مراجعه کنید:
– درد شدید است.
– با تورم، قرمزی یا تغییرات پوستی همراه است.
– با ضعف عضلانی همراه است.
– اغلب تکرار می شود.
– به مرور زمان و خود به خود خوب نمی شود.
– به یک علت خاص مانند تمرینات شدید صورت نمی گیرد.
در حالی که اسپاسم عضله می تواند دردناک باشد، اما با هفت روش طبیعی زیر می توانید آن را رفع کنید:
۱. بابونه
بابونه گیاهی باستانی است که برای درمان انواع بیماری ها، از جمله اسپاسم عضله استفاده می شود. این گیاه شامل ۳۶ فلاونوئید می باشد که همگی خواص ضد التهابی دارند. می توانید روغن بابونه را روی ماهیچه های خود ماساژ دهید تا از اسپاسم رهایی پیدا کنید. همچنین چای بابونه می تواند گرفتگی عضلات شکم را کاهش دهد.
۲. آب گیلاس
افرادی که در مسابقات ماراتن شرکت می کنند و فعالیت ورزشی زیادی دارند بیشتر در معرض اسپاسم عضلانی هستند زیرا فشار زیادی به عضلات آن ها وارد می شود. آب گیلاس می تواند به مبارزه با التهاب و درد عضلانی کمک کند. مطالعات نشان می دهد که نوشیدن آب گیلاس می تواند درد پس از عمل را نیز کاهش دهد. به طور طبیعی خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی گیلاس برای آرامش ماهیچه ها مفید است و تاثیرات زیادی دارد.
۳. بلوبری
یکی دیگر از راه های شیرین و طبیعی برای استراحت ماهیچه ها، خوردن بلوبری می باشد. یک مطالعه نشان می دهد که خوردن بلوبری قبل و بعد از ورزش می تواند به بهبودی عضلات کمک کند. بلوبری خواص آنتی اکسیدانی دارد و باعث کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب می شود.
۴. فلفل قرمز
کپسایسین، ماده ای است که در فلفل یافت می شود و آرامبخش ماهیچه هاست. اغلب به افرادی که مبتلا به فیبرومیالژیا و آرتریت روماتوئید هستند توصیه می شود فلفل مصرف کنند. شما می تواند فلفل را به غذای خود اضافه کنید یا می توانید کپسایسین را در قالب کپسول یا ژل پیدا کنید. هنگامی که از آن به عنوان ژل استفاده می شود، می توانید آن را به مناطقی که تحت تاثیر اسپاسم عضله قرار دارند اعمال کنید.
۵. ویتامین D
افراد مبتلا به درد عضلانی یا اسپاسم ممکن است کمبود ویتامین D داشته باشند. این ویتامین در انواع مختلفی از جمله مایعات، قرص ها و کپسول ها وجود دارد. شما همچنین می توانید آن را از غذاهایی مانند تخم مرغ، ماهی و شیر غنی شده دریافت کنید. قرار گرفتن در معرض نور خورشید راه دیگری برای دریافت ویتامین D می باشد!
۶. منیزیم
منیزیم برای تغذیه انسان حیاتی است، زیرا عملکرد طبیعی عضلانی و عصبی را حفظ می کند. اگر چه این نادر است، اما افرادی که کمبود منیزیم دارند ممکن است دچار درد های عضلانی و اسپاسم شوند. این مواد معدنی بیشتر در موادی مانند موز، بادام، حبوبات و برنج قهوه ای یافت می شود. مینزیم به صورت مکمل هم وجود دارد.
۷. استراحت
شاید بهترین و طبیعی ترین راه برای آرامش عضلات استراحت باشد. بهتر است خوب بخوابید، مایعات بنوشید و سعی کنید از عضله آسیب دیده کار نکشید. با استفاده از پد گرم و یا یخ می توانید درد آن را کاهش دهید. گاهی اوقات اسپاسم عضلانی به علت تحریک بیش از حد عضلات صورت می گیرد و یخ می تواند به آرامش آن کمک کند.
