نارسایی کلیه وضعیتی است که در آن کلیه‌ها نمی توانند مواد زائد خون را به درستی فیلتر کنند. این وضعیت که ناشی از علل متابولیک و کاهش برخی هورمون‌های ضروری توسط کلیه می باشد باعث انباشت آب و سموم اضافی در بدن می‌شود.
افرادی که به نارسایی کلیه مبتلا هستند باید یک برنامۀ تغذیه ای مناسب داشته باشند تا بتوانند فشار خون، وزن، کلسترول و میزان قند خون خود را کنترل کنند.
بیماران مبتلا به نارسایی کلیه معمولا علائم زیر را دارند:
– سردرد ناشی از فشار خون بالا
– تورم در صورت، شکم یا تمام اعضای بدن به علت احتباس مایع در بدن
– خستگی
– تلخی دهان
– کاهش اشتها
– حالت تهوع
– تار شدن بینایی
– کاهش میل جنسی
– سرگیجه
– خشکی و خارش پوست
– تنگی نفس
– پوست پریده، ناخن های رنگ پریده و غشاهای مخاطی پائین به علت کم خونی.
علاوه بر این، این بیماری را می توان از طریق لب‌های تیره، کند شدن دندان، دردهای استخوان و خونریزی دندان‌ها نیز بیان کرد.
کلیه ها باعث ادرار می شوند، پس هر نوع تغییر در ادرار می تواند به علت نارسایی کلیه باشد. از جمله:
– بیدار شدن از خواب برای ادرار کردن
– پرحباب بودن و کف آلود بودن ادرار
– زیاد شدن ادرار در دفعات و مقدار آن و رنگ پریدگی رنگ ادرار
– کم شدن ادرار در دفعات و مقدار آن و رنگ تیره ادرار
– دیدن خون در ادرار
– احساس فشار در هنگام ادرار کردن
عوامل زیادی در سلامت و عملکرد کلیه‌ها دخیل هستند که برخی از آنها عبارتند از:
– قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های محیطی و سموم
– برخی بیماری‌های حاد یا مزمن
– کم‌آبی شدید بدن
– آسیب‌دیدگی کلیه‌ها
نارسایی مزمن کلیه ناشی از بیماری های مزمن کلیه می باشد مانند گلومرولونفریت مزمن، بیماری کلیوی مادرزادی یا ارثی، بیماری کلیه به علت مسمومیت سرب، فشار خون بالا به علت مصرف برخی داروهای ضد درد یا برخی داروهای آنتی بیوتیک. در این مطلب برخی از بهترین راه حل های خانگی برای درمان نارسایی کلیه بیان شده است که بسیار موثر عمل می کند.
– افزایش مصرف ویتامین‌ها
– انرژی
– کاهش مصرف فسفر
– افزایش مصرف پروتئین
– کاهش مصرف پتاسیم
– محدود کردن نمک
– آب و وزن
۱. مصرف ویتامین‌های بیشتر:
اولین وموثرترین روش های خانگی برای درمان نارسایی کلیه افزایش مصرف ویتامین‌ها است.
افراد عادی و سالم به افزایش مصرف ویتامین ها نیازی ندارند، زیرا رژیم غذایی روزانۀ آن ها به طور کلی مواد مغذی بدن را فراهم می کند. با این حال، بیماران دیالیزی به دلیل عملکرد ضعیف کلیه برخی ویتامین ها، به خصوص ویتامین های محلول در آب، مانند گروه ویتامین B و ویتامین C را از دست می دهند. بنابراین لازم است که این ویتامین ها را به رژیم غذایی خود اضافه کنند.
به طور خلاصه، بیماران مبتلا به نارسایی کلیه مجبور نیستند از هرگونه غذائی اجتناب کنند بلکه باید پروتئین، انرژی و ویتامین های کافی را از غذای خود دریافت کنند. این افراد باید از خوردن غذاهای سرشار از پتاسیم و فسفر خودداری کنند. در واقع، خوردن غذای سالم یکی از بهترین روش های خانگی برای درمان نارسایی کلیه است که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
۲. انرژی:
بدن باید به اندازه کافی انرژی داشته باشد تا بتواند از پروتئین استفاده کند. به طور معمول بدن روزانه به ۳۵ تا ۴۰ کالری / کیلوگرم انرژی نیاز دارد و این مقدار انرژی را می توان به شکل شکر یا چربی تامین کرد. شکر را می توان در غذاهای فرآوری شده از گندم و برنج مانند نان، برنج و ماکارونی پیدا کرد. این روش نیز یکی از مؤثرترین روش های خانگی برای درمان نارسایی کلیه است که باید آن را در خانه خود عملی کنید.
۳. کاهش مصرف فسفر:
فسفر به ندرت از طریق کلیه مصنوعی فیلتر می شود. فسفر در اکثر غذاها وجود دارد مخصوصاً غذاهایی که حاوی مقدار زیادی پروتئین هستند و شیر یکی از بهترین آنهاست.
هنگامی که فسفر در خون افزایش پیدا می کند، فعالیت های پاراتیروئید نیز افزایش پیدا می کند و همراه با کلسیم، به دیوارۀ رگ های خونی نزدیک می شود.
داروهایی که جذب فسفر در خون را مهار می کنند برای کنترل فسفر به اندازه کافی مناسب نیستند، بنابراین افرادی که به نارسایی کلیه مبتلا هستند باید مصرف غذاهای حاوی فسفر مانند شیر، پنیر، خرچنگ، زرده تخم مرغ، گوشت و سبزیجات خشک شده را کاهش دهند.
۴. افزایش مصرف پروتئین:
پروتئین مادۀ اصلی ساختار عضلات است، در واقع پروتئین یک مادۀ ضروری برای دوام سلول های بدن است. با این وجود، استفاده از این مواد باعث تولید اوره می شود و وقتی کلیه ها ناکار آمد می شوند، اوره در بدن انباشته می شود. بنابراین، بیماران مبتلا به نارسایی کلیه قبل از مصرف دیالیز، باید میزان مصرف پروتئین خود را کاهش دهند. با این حال، پس از پروسه همودیالیز، کلیه مصنوعی قادر خواهد بود زباله ها را از بدن دفع کند. بنابراین بیماران می توانند و مجبور هستند مانند افراد سالم پروتئین مصرف کنند.
این بیماران باید گوشت، مرغ، ماهی و تخم مرغ را به رژیم غذایی روزانۀ خود اضافه کنند؛ زیرا این غذاها حاوی پروتئین بالایی هستند که باعث می شوند سیستم مکانیکی عملکرد روزانه خود را جبران کند. علاوه بر پروتئین حیوانی، می توانید از منابع پروتئین گیاهی مانند سویا، لوبیا سبز و … هم استفاده کنید. اما باید مراقب باشید زیرا لوبیا حاوی پتاسیم زیادی است و استفاده بیش از حد آن می تواند خطرناک باشد.
۵. کاهش مصرف پتاسیم:
هنگامی که بدن از نارسایی کلیه رنج می برد، پتاسیم در بدن راکد می شود. پتاسیم در سطح بالاتر از ۶.۵ میلی مول در لیتر بسیار خطرناک است، زیرا می تواند منجر به آریتمی قلبی و توقف ناگهانی قلب شود و حتی بدون علایم هشدار دهنده منجر به مرگ شود. بنابراین، بیماران مبتلا به نارسایی کلیه باید از خوردن غذاهای سرشار از پتاسیم مانند میوه ها، به ویژه پرتقال، موز، انگور، هلو، لیمو، گریپ فروت و توت فرنگی خودداری کنند. برخی میوه ها از جمله سیب، گلابی و هندوانه حاوی پتاسیم کمتری هستند. همچنین آجیل خشک شده مانند پسته، بادام هندی، شاه بلوط، شکلات و کاکائو … ۱۰ برابر بیشتر از موز پتاسیم دارند.
سبزیجات تازه نیز حاوی پتاسیم بالایی هستند، اما بعد از ۲ تا ۳ بار پخت و پز پتاسیم آن ها از بین می رود. برنج، ماکارونی، رشته فرنگی و… مقادیر کمی از پتاسیم را دارا هستند.
برای اینکه مقدار پتاسیم موجود در خون را کاهش دهید، می توانید روزانه ۵ تا ۱۵ گرم کلسئالات به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
۶. محدود کردن مصرف نمک:
نکته دیگری که نباید از آن غافل شد این است که افراد مبتلا به بیماری نارسایی کلیه باید مصرف روزانه نمک خود را محدود کنند. به طور معمول، بدن ما در روز حدود ۸ تا ۱۲ گرم نمک جذب می کند. اکثر این مقدار از طریق ادرار دفع می شود، زیرا بدن به آن نیازی ندارد. هنگامی که هر دو کلیه ها دچار اختلال می شوند، نمک از بدن دفع نخواهد شد و به صورت متراکم در بدن انباشته می شود. در این وضعیت، تورم و فشار خون بالا ظاهر می شود که منجر به نارسایی قلبی، وجود مایع در ریه ها و آسیب رساندن به عروق خونی می شود. بنابراین، برای جلوگیری از خطرات پرفشاری خون، مردم باید مصرف نمک را محدود کنند. هنگامی که فشار خون طبیعی نیست، به این معنی است که بدن هنوز هم نمک بالایی دارد.
تا زمانی که مصرف نمک زیاد نباشد کلیه های مصنوعی می توانند مصرف نمک را محدود کنند. هنگامی که فشار خون به حالت عادی باز می گردد، بیماران می توانند از نمک به مقدار کم استفاده کنند، اما باید مراقب باشند و بهتر است از مصرف نمک تا حد ممکن جلوگیری شود.
بیماران نباید اضافه وزن داشته باشند و قبل از همودیالیز نباید فشار خون آن ها بیش از ۱۶۰/۹۰ میلیمتر جیوه باشد.
اگر بیماران مبتلا به نارسایی کلیه، قبل از همودیالیز دچار اضافه وزن یا فشار خون باشند، باید بررسی کنند که آیا اضافه وزن آن ها به دلیل مصرف بیش از حد نمک است یا خیر (افزایش اضافه وزن اغلب ناشی از مصرف بیش از حد نمک است). اگر بیماران دچار اضافه وزن باشند باید در هنگام مصرف همودیالیز آب زیادی مصرف کنند و این وضعیت آسان نیست و اغلب باعث عوارض ناخواسته می شود.
این بیماران نه تنها باید از اضافه کردن نمک به غذاهای خود خودداری کنند، بلکه باید از خوردن غذاهای سرشار از نمک نیز اجتناب کنند مانند ماهی خشک شده، سس ماهی، سس سویا، سویا و… .
۷. آب و وزن:
درمان نارسایی کلیه ممکن است مدت زیادی طول بکشد، بنابراین بیماران مبتلا به نارسایی کلیه باید به یاد داشته باشند که قبل از مصرف همودیالیز وزن خود را کاهش دهند. اما اگر وزن آنها کاهش پیدا نکرد؛ ممکن است به دلیل انباشت نمک و آب اضافی در بدن باشد. بیماران زیادی در طول دورۀ کوتاه مدت دیالیز بیش از ۱۰ کیلوگرم وزن خود را کاهش داده‌اند، زیرا مقدار آب اضافی و نمک موجود در بدنشان از بین رفته است.
احساس تشنگی بستگی زیادی به میزان جذب نمک در بدن دارد. بنابراین، اگر بتوانید مصرف نمک را در رژیم غذایی خود کاهش دهید، مقدار آب گرفته شده به بدن نیز به طور خودکار کاهش خواهد یافت. در نتیجه کمتر احساس تشنگی خواهید کرد.
منبع: بلاگ بورسیکا
