ریزش مو کودکان یکی از دلایل شایعی است که والدین را به کلینیک‌های پوست و مو می‌کشاند و در برخی موارد مهم و چالش‌برانگیز است. ریزش مو به میزان استاندارد در کودکان و بزرگ‌سالان شایع است و هیچ جای نگرانی نیست. یک کودک درصورتی‌که به علت ریزش مو زیاد دچار کم‌پشتی مو شود باید درمان شود. بنابراین اگر کودکتان دچار ریزش موی غیرطبیعی است، قبل از اینکه حجم زیادی از موهای خود را از دست داده و دچار عدم اعتماد به نفس شود به دنبال علت و ریشه آن باشید.
وقتی در مورد ریزش مو در کودکان حرف می‌زنیم؛ عوامل مختلفی بر روی میز می‌آید. برخی از این عوامل ریزش مو در کودکان، نیازمند درمان فوری هستند اما بیشتر آن‌ها با درمان‌های خانگی و اصلاح سبک زندگی به‌مرور از بین می‌روند. به‌طور مثال نوزادان در ماهای ابتدایی زندگی خود مقدار زیادی از موهایشان را از دست می‌دهند؛ اما به‌مرور موهای جدید و مقاوم‌تری جایگزین آن خواهد شد.
رشد طبیعی موها
برای درک و تشخیص ریزش مو در کودکان باید از میزان رشد طبیعی موها مطلع باشید. به‌طور کلی در ۲۲ هفته از عمر جنین در درون رحم فولیکول‌های مو تشکیل می شوند. در این مرحله تقریباً یک میلیون فولیکول مو بر روی سر ایجاد می‌شود. موی سر در حدود ۰.۳ تا ۰.۴ میلی‌متر در روز و یا ۶ اینچ در سال رشد می‌کند. در هر زمان تعدادی از موها در حال رشد و برخی در حال از بین رفتن هستند که سه مرحله آنژن، کاتاژن و تلوژن را طی می کنند.
آناژن مرحله‌ای از رشد مو است که در آن سلول‌های مو به سرعت در حال تکثیر می‌باشند. در طول این مرحله، مو هر ۲۸ روز یک سانتی‌متر رشد می‌کند و به‌طور متوسط ۲ تا ۶ سال عمر دارد. در مرحله کاتاژن مو رشد نمی‌کند و حدود ۳ درصد موها در این مرحله قرار می‌گیرند و در طی مدت ۲ تا ۳ هفته آماده افتادن می‌شوند. در مرحله تلوژن موی قدیمی از بین رفته و موی جدید رویش پیدا می‌کند و این مرحله نیز چیزی در حدود ۲ تا ۳ ماه طول می‌کشد. این فاز، فاز استراحت است ک حدود ۶ تا ۸ درصد موها را درگیر می‌کند. به‌صورت نرمال ۲۵ تا ۱۰۰ عدد مو در این حالت قرار گرفته و روزانه از بین می‌روند. بنابراین این میزان ریزش مو به هیچ عنوان نشانه‌ای از ریزش موی غیر عادی نیست.
تشخیص ریزش مو در کودکان
برای تسهیل در تشخیص ریزش مو در کودکان بهتر است به نکات مهمی توجه کنید. مثلاً ریزش مو ناگهانی بوده یا تدریجی؟ چه محرک‌های عاطفی برای کودک در طی چند ماه گذشته رخ داده است؟ آیا شخص مهمی را در زندگی خود از دست داده یا دچار شوک شده است؟ بهتر است هر گونه علائمی غیرعادی و افراطی مانند خستگی بیش از اندازه، تغییرات وزن، اختلال در ناخن و پوست، بیماری‌های مزمن، جراحی‌های انجام گرفته، داروهای مزمن، سابقه خانوادگی، بیماری‌های خود ایمنی، اختلالات روانی، شیوه‌های مراقبت از مو و … در کودک بررسی شود. معاینه کامل پوست سر و موهای بدن یکی دیگر از عوامل مهم تشخیص ریزش مو می‌باشد.
فعالیت ریزش مو را می‌توان با آزمون کشش موی مورد بررسی قرار داد. در این آزمون تقریباً ۲۰ مو برداشته شده و به‌طور محکم از پوست سر کشیده می‌شود و سپس تعداد موهای کنده شده محاسبه خواهد شد. به‌طور معمول، کمتر از سه مو در هر منطقه باید با هر بار کشیدن بیرون بیاید. اگر بیش از ۱۰ مو کنده شده باشد، آزمون کششی مثبت است.
علت‌های غیر پزشکی
گاهی کودکان به دلایل غیر پزشکی دچار ریزش مو می‌شوند که در این قسمت به تعدادی از این عوامل اشاره می‌کنیم:
ریزش موی کودک تازه متولد شده
یک کودک در طول شش ماه ابتدایی زندگی خود در بیشتر مواقع موهای خود را از دست می‌دهد. این موها از بین رفته و به‌مرور موهای جدید و مقاومت‌تری جایگزین آن می‌شود. این ریزش مو کاملاً طبیعی است و جایی برای نگرانی وجود ندارد.
اصطکاک
برخی از کودکان و نوزادان تنها موهای قسمت پشت سر خود را از دست می‌دهند. در واقع به دلیل تماس و اصطکاک زیادِ سر با تشک به‌مرور این قسمت از سر موهای خود را از دست خواهد داد. به‌مرور و زمانی که کودک می‌تواند بنشیند و یا راه برود؛ این نوع ریزش مو کمتر شده و دیگری اثری از آن به جا نمی‌ماند.
شامپوها و مواد شیمیایی‌های در تماس با مو
استفاده از مواد شوینده نامناسب و شامپوهای غیراستاندارد و یا استعمال مواد شیمیایی مانند واکس و ژل نیز به مرور بر پیاز موی کودکان تأثیر منفی گذاشته و آن را ضعیف‌تر می‌کند. به هیچ وجه موهای کودکتان را رنگ نکنید و یا از صافی دائمی بر روی موهای آن‌ها استفاده نکنید.
خشک کردن مو با حرارت بالا
استفاده از وسایل حرارتی مانند اتوی مو و سشوار به‌طور کلی به مو آسیب وارد می‌کند. اما از آنجایی که موهای کودکان ضعیف‌تر و نازک‌تر است این وسایل آسیب بیشتری به موهای آن‌ها وارد کرده و در نهایت باعث ریزش مو می‌شوند. در هنگام استفاده از سشوار، دستگاه را با فاصله از سر کودک نگه دارید و به وسیله دکمه تنظیم حرارت از دمای کمتری استفاده کنید.
شانه و برس کشیدن موهای خیس به‌صورت خشن
شانه کشیدن خشن و محکم و یا تزئین مو به وسیله کِش‌ها و گیره‌های غیر استاندارد و به مدت طولانی می تواند باعث ریزش موهای کودکانتان شود. بنابراین بهتر است به عنوان پدر و مادر به این نکته توجه کرده و موهای فرزندانتان را تحت فشار قرار ندهید.
علت پزشکی ریزش مو در کودکان
۱. قارچ کچلی سر (Tinea capitis)
این عفونت قارچی به نام کرم سلولی پوست سر نیز شناخته شده است. این قارچ می‌تواند باعث ریزش موی سر شود و بیشتر در کودکان شایع است. این نوع ریزش مو مسری است و بهتر است از تماس با پوست سر کودک خودداری کنید و با مراجعه به پزشک و استفاده از شامپوها و مواد ضد قارچ مانع از ریزش موها شوید.
۲. بیماری آلوپسی Alopecia Areata
این بیماری مسری نیست و هر شخص با هر سن و جنسیتی می‌تواند به آن مبتلا شود. اما بیشتر در دوران کودکی ظاهر می‌شود. این بیماری ژنتیکی است و در فرایند آن، سیستم ایمنی بدن به‌صورت اشتباه به فولیکول‌های مو حمله کرده و آن‌ها را دشمن تلقی می‌کند و باعث ریزش مو در کودکان می‌شود. پیاز مو به‌مرور کوچک‌تر شد و مو در قسمت سر و قسمت‌های دیگر بدن از بین می‌رود. درمان دائمی و قطعی برای این بیماری وجود ندارد اما می‌توان آن را کنترل کرد.
۳. اختلال مو کنی (Trichotillomania)
این ریزش مو به دلیل کشیدن، چرخاندن و کندن موها به وجود می‌آید. این افراد در بیشتر ساعات روز و مواقعی که استرس و اضطراب آن‌ها بیشتر می‌شود دوست دارند موهای سر، مژه و ابروهای خود را بکشند و هیچ‌گونه مقاومتی در برابر آن نمی‌توانند نشان دهند. اغلب کودکان و نوجوانانی که استرس و اضطراب دارند دچار این اختلال شده و ریزش مو در آن‌ها شدت پیدا می‌کند. مشاوره بهترین روش برای درمان این افراد و جلوگیری از ریزش موهای آن‌ها است.
۴. بیماری Telogen effluvium
این بیماری ناشی از تب شدید، جراحی تحت بی‌هوشی، مرگ عزیزان یا هر گونه شوک عاطفی، آسیب شدید و یا داروهای خاص رخ می دهد. در این شرایط فولیکول‌های مو به خواب می‌روند و استراحت می‌کنند در نتیجه رشد مو کمتر شده و فرد دچار ریزش مو می‌شود. در شرایط استرس زا، درصورتی‌که شرایط روحی کودک بهبود یابد رشد موها مجدد آغاز می‌شود.
۵. چاقی یا لاغری
در برخی موارد ریزش مو به دلیل وزن نامناسب و عوامل تغذیه‌ای مانند فقر آهن است. برخی از کودکان بسیار چاق و برخی خیلی لاغر هستند، این چاقی و لاغری به دلیل تغذیه نادرست این کودکان رخ داده و بدن آن‌ها دچار کمبود مواد مغذی و ویتامین است. کمبود ویتامین H یا بیوتن، ویتامین B، کمبود روی، سلنیوم، کلسیم، پروتئین و… و یا زیاد بودن ویتامین A باعث ریزش مو می‌شود. در واقع بدن کودک به علت تغذیه نامناسب با کمبود ویتامین، پروتئین و آهن مواجه شده و هر کدام از این کمبودها می‌توانند باعث ریزش شدید مو شوند. البته اثر آن‌ها می‌توانند موقت باشند و درصورتی‌که این کمبودها اصلاح شوند ریزش مو طبیعی می‌شود.
۶. مشکلات غدد درون ریز
تیروئید در گردن قرار دارد و با تولید هورمون‌ها به کنترل متابولیسم بدن کمک می‌کند. در برخی از کودکان علت ریزش مو کم‌کاری غده تیروئید است؛ در شرایطی که تیروئید غیرفعال است و مقدار کمی هورمون‌های تنظیم‌کننده تولید می‌کند می‌تواند بر رشد موهای کودک تأثیر منفی بگذارد.
مشکلات غددی علاوه بر ریزش مو علائم دیگری را نیز در کودک به وجود می‌آورند؛ افزایش وزن، یبوست، خستگی و .. از علائم کم‌کاری تیروئید است. بنابراین درصورتی‌که کودکتان علائم غیرعادی دیگری در کنار ریزش مو دارد؛ بهتر است هر چه زودتر به پزشک مراجعه کنید.
۷. شیمی‌درمانی
افرادی که مبتلا به سرطان هستند و شیمی درمانی انجام می‌دهند دچار ریزش مو می‌شوند. این موضوع در کودکان نیز صادق است. شیمی درمانی یک داروی قوی است که به سلول‌های بدن از جمله سلول‌های ریشه مو آسیب وارد می‌کند. اما خبر خوب این است که بعد از اتمام شیمی درمانی رشد موها به حالت طبیعی خود بازمی‌گردد.
راه درمانی
در اکثر ریزش‌هایی که به علت‌های پزشکی رخ داده است؛ بهترین راه‌حل، مراقبت‌های پزشکی سریع است. با پزشک متخصص اطفال و متخصص پوست تماس بگیرید. بیشتر این ریزش موها قابل درمان هستند اما در برخی موارد تنها می‌توان ریزش مو را کنترل کرد و راه درمانی قطعی و صددرصدی وجود ندارد. برای سایر ریزش‌های مو غیر پزشکی، بهترین راه‌حل‌ها به شرح زیر می باشد:
- یک رژیم غذایی متعادل
- مراقبت از مو به‌طور منظم
- اجتناب از درمان‌ها و مواد شیمیایی و دستگاه های حرارتی
منبع: بلاگ بورسیکا
