بوتاکس برای درمان برخی بیماری‌های عضلانی پزشکی استفاده می‌شود و به طور موقت برای از بین بردن چین و چروک صورت استفاده می‌شود. این کار از طریق فلج کردن عضلات صورت می‌گیرد. بوتاکس از یک نوروکسین به نام سم بوتولینوم ساخته شده است که توسط باکتری کلوستریدیوم بوتولینوم تولید می‌شود. اگرچه بوتاکس یک سم قوی است، اما در صورتی که به درستی استفاده شود، دارای فواید بسیار زیادی است. در این مقاله، توضیح خواهیم داد که بوتاکس چگونه کار می‌کند و برای چه مواردی استفاده می‌شود. همچنین درباره هر گونه عوارض جانبی و فواید بوتاکس هم صحبت خواهیم کرد.
حقایق سریع درمورد بوتاکس
– بوتاکس یکی از محبوب‌ترین درمان‌های زیبایی غیر جراحی است که سالانه بیش از ۶ میلیون نفر آن را انجام می‌دهند.
– بوتاکس یک نوروکسین مشتق شده از کلوستریدیوم بوتولینوم است که یک موجود زنده در محیط طبیعی است که عمدتا غیر فعال و غیر سمی است.
– توکسین بوتولینوم برای کاهش خطوط و چین و چروک‌های صورت مورد استفاده قرار می‌گیرد که این کار را با فلج کردن ماهیچه‌های زیر پوستی انجام می‌دهد.
– بعضی افراد برای درمان عرق بیش از حد، میگرن، اختلالات عضلانی و برخی اختلالات مثانه و روده نیز از بوتاکس استفاده می‌کنند.
– بوتولیسم (بیماری که بوسیله توکسین بوتولینوم ایجاد می‌شود)، می‌تواند باعث ناراحتی تنفسی و عوامل مرگبار شود.
– تنها ۱ گرم سم بوتولینوم می‌تواند بیش از ۱ میلیون نفر را بکشد. دو کیلوگرم می‌تواند تمام جمعیت انسانی زمین را نابود کند.
بوتاکس چیست؟
کلوستریدیوم بوتولینوم نوعی باکتری است که بوتاکس از آن مشتق شده است، این باکتری در بسیاری از تنظیمات طبیعی، از جمله خاک، دریاچه‌ها و جنگل‌ها یافت می‌شود. این باکتری همچنین می‌تواند در بخش‌های روده‌ای پستانداران و ماهی‌ها و در اندام‌های خرچنگ و سایر ماهی‌های دریایی نیز یافت شود. چنین نمونه‌های طبیعی از باکتری‌های کلوستریدیوم بوتولینوم و اسپورها به طور کلی بی ضرر هستند. هنگامی که اسپورها به سلول‌های گیاهی تبدیل می‌شوند و جمعیت سلول‌ها افزایش می‌یابد، مشکلاتی بوجود می‌آید. در یک نقطه خاص، باکتری‌ها، سم بوتولینوم تولید می‌کنند که ممکن است مرگبار باشد. نوروتوکسین‌ها سیستم عصبی را مورد هدف قرار می‌دهند و باعث اختلال در فرایندهای سیگنالینگ می‌شوند که اجازه می‌دهد نورون‌ها به طور موثر ارتباط برقرار کنند.
تابع بوتاکس
سم بوتولینوم یکی از سمی‌ترین مواد برای انسان است. دانشمندان برآورد کرده‌اند که تنها یک گرم می‌تواند ۱ میلیون نفر را به کشتن دهد و چند کیلوگرم می‌تواند تمام انسان‌های روی زمین را از بین ببرد. سم بوتولینوم در غلظت‌های بالا می‌تواند باعث بوتولیسم و بیماری‌هایی شود که تهدید کننده زندگی هستند. بوتولیسم، بدون درمان، ممکن است منجر به نارسایی تنفسی و مرگ شود. با وجود سموم بوتولینوم که بسیار سمی است، اما بوتاکس تقاضای زیادی دارد.
با این وجود ثابت شده است که سم بوتولینوم یک پروتئین درمانی موفق و با ارزش است.
سم بوتولینوم را میتوان با غلظت بسیار کم به انسان‌ها تزریق کرد. این سم مانع از رسیدن سیگنال‌های عصبی به عضلات می‌شود و باعث می‌شود این عضلات به انقباضات واکنشی نشان ندهند. در نتیجه عضلات فلج می‌شوند. برای اینکه عضلات منقبض شوند، اعصاب بدن یک پیام رسان شیمیایی آزاد می‌کنند که استیل کولین (یک انتقال دهنده عصبی) نام دارد. استیل کولین به گیرنده‌های موجود در سلول‌های عضلانی متصل می‌شود و در نهایت باعث انقباض یا کوتاه‌تر شدن این سلول‌ها می گردد. تزریق سم بوتولینوم از انتشار استیل کولین جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود سلول‌های عضلانی دچار انقباض نشوند. تاثیر سم بوتولینوم موجب کاهش انقباضات غیر عادی عضلات می‌شود و عضله را از حالت سفتی خارج می‌کند.
تزریق بوتاکس برخی از سیگنال‌های شیمیایی را از اعصاب متوقف می‌کند، شایع‌ترین استفاده از این تزریق این است که موقتا ماهیچه‌های صورت را متوقف می‌کنند که باعث ایجاد چین و چروک در پیشانی و اطراف چشم می‌شوند. تزریق بوتاکس نیز برای درمان شرایطی مورد استفاده قرار می‌گیرد که بر عملکرد بدن تاثیر می‌گذارد. این شرایط عبارتند از:
دیستونی گردنی: دیستونی گردن یا دیستونی سرویکال که به عنوان گردن کجی یا کژ گردنی هم شناخته می‌شود شایع‌ترین نوع دیستونی است. هنگامی که حرکات و دامنه حرکات به اندازه‌ای ثابت بمانند و به صورت وضعیت غیرطبیعی درآیند به آن دیستونی می‌گویند. در این بیماری، انقباضات چرخشی در سر و گردن رخ می‌دهد و سر ممکن است به یک طرف منحرف شود، یا به یک طرف بچرخد (تورتیکولی)، یا به سمت جلو، یا عقب انحراف یابد.
تنبلی چشم: شایع‌ترین علت تنبلی چشم، عدم تعادل در عضلاتی از چشم است که مسئول قرار گرفتن چشم هستند. بوتاکس در این عضلات تعادل ایجاد می‌کند و باعث می‌شود در جای درست قرار بگیرند.
پوسیدگی عضلانی: برخی از شرایط عصبی مانند فلج مغزی می‌توانند اندام شما را به سمت مرکز خود بکشند. در برخی موارد، این عضلات را میتوان با تزریق بوتاکس آرام کرد.
هیپر هیدروژن: در این حالت، عرق بیش از حد رخ می‌دهد حتی زمانی که هوا خیلی گرم نیست و به خودتان فشار وارد نمی‌کنید نیز بدن مدام عرق می‌کند. این وضعیت می‌تواند کل اندام‌های بدن را درگیر کند یا یک اندام خاص را درگیر کند. اگر چه این وضعیت خطرناک نیست و سلامتی فرد را تهدید نمی‌کند اما می‌تواند اعتماد به نفس او را کاهش دهد و باعث خجالت او شود.
میگرن مزمن: متاسفانه امروزه تعداد زیادی از افراد از بیماری میگرن رنج می‌برند. اگر بیش از ۱۵ روز در ماه میگرن دارید، تزریق بوتاکس ممکن است به کاهش فرکانس سردرد کمک کند.
اختلال عملکرد مثانه: تزریق بوتاکس می‌تواند باعث کاهش بی‌اختیاری ادراری شود. بی اختیاری ادرار ناشی از یک مثانه بیش فعال است.
پریدن چشم: تزریق بوتاکس ممکن است به کاهش کنتراست یا تکان خوردن عضلات اطراف چشم کمک کند.
کاربرد پزشکی و زیبایی بوتاکس
سم بوتولینوم عمدتا برای درمان چین و چروک صورت و نیز خطوط ریز موجود در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد. علاوه بر کاربرد زیبایی آن، بوتاکس برای درمان انواع بیماری‌های مختلف از جمله بیماری‌های چشم، میگرن، عرق کردن بیش از حد و سوراخ شدن مثانه استفاده می‌شود. سم بوتولینوم در حال حاضر برای درمان بیش از ۲۰ بیماری مختلف پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. سم بوتولینوم برای درمان شرایط زیر تایید شده است:
– بلفارواسپاسم (اسپاسم پلک‌ها)
– دیستونی چرخشی ایدیوپاتیک گردن (اسپاسم شدید عضلات شانه و گردن)
– میگرن مزمن
– تعریق شدید (هایپرهیدروز آگزیلاری اولیه شدید)
– انحراف چشم (استرابیسموس)
– انقباض بالا تنه پس از سکته مغزی
– بی اختیاری ادرار ناشی از بیش فعالی عضله دیواره مثانه
– پرکاری مثانه
– اسپاسم نیمه صورت
– خطوط چین و چروک بین ابروها
– چین و چروک گوشه چشم
همچنین از بوتاکس برای موارد زیر نیز استفاده می‌شود:
– آشالازی (مشکل مری است که علائمی مانند دشواری بلع ایجاد می‌کند)
– شقاق و آنیسموس (اختلال عملکرد عضله منقبض کننده مقعد)
– سیالوره (آبریزش دهان)
– رینیت آلرژیک (التهاب مخاط بینی)
– اختلال عملکرد عضله منقبض کننده اودی
– فلج مغزی
– دیستونی فک پایین (انقباض قدرتمند فک، صورت یا زبان)
– دیستونی حنجره (انقباض قدرتمند تارهای صوتی)
روش بوتاکس
سم بوتولینوم توسط محلول کلرید سدیم (آب نمک) رقیق می‌شود و مستقیما به بافت عصبی عضلانی تزریق می‌گردد. برای اینکه سم بوتولینوم اثربخشی لازم را داشته باشد ۲۴ الی ۷۲ ساعت طول می‌کشد. در شرایط بسیار نادر، ممکن است ۵ روز هم طول بکشد تا اثر کامل سم بوتولینوم مشاهده شود. سم بوتولینوم نباید در زنان باردار و شیرده انجام شود یا افرادی که واکنش آلرژیک قبلی نسبت به دارو یا هر یک از مواد آن داشته باشد.
خطرات و عوارض جانبی بوتاکس
تزریق سم بوتولینوم به طور کلی توسط بدن به خوبی تحمل می‌شود اما ممکن است عوارض جانبی نیز داشته باشد. در موارد نادر، یک فرد ممکن است پیش زمینه ژنتیکی داشته باشد که منجر به واکنش غیر طبیعی و خفیف به دارو می شود. حدود ۱ درصد از افرادی که تزریق بوتولینوم نوع A را دریافت می‌کنند، آنتی بادی‌های سمی را تولید می‌کنند که درمان‌های بعدی را بی‌اثر می‌کنند. علاوه بر اثراث مثبتی که در بالا به آن اشاره شد، سم بوتولینوم ممکن است برخی اثرات ناخواسته ایجاد کند. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
– درد خفیف تورم موضعی یا قرمزی پوست در ناحیه تزریق
– بی حسی زود گذر
– سردرد
– کسالت
– تهوع خفیف
– ضعف یا فلج شدن موقتی ماهیچه‌های مجاور به خاطر عملکرد سم
– افتادگی موقتی پلک بالا یا ابرو
– ضعف پلک پایین یا عضله رکتوس جانبی (عضله ای که حرکت چشم را کنترل می‌کند)
– اشکال در بلع
– ضعف گردن
– علائم شبیه به آنفلوانزا
– آسیب شبکه بازویی (وضعیتی که بر عصب‌های یک طرف گردن و سینه تاثیر می‌گذارد)
– اختلال عملکرد کیسه صفرا
– دو بینی
– خونریزی
– تاری دید
– افتادگی پلک‌ها
– کاهش بینایی
– خشکی دهان
– خستگی
– کهیر
– جوش پوستی
– خس خس
– تورم
نتایج بوتاکس
تزریق بوتاکس معمولا یک تا سه روز پس از درمان تاثیر می‌گذارد. مدت درمان به مشکل فرد بستگی دارد و ممکن است سه ماه یا بیشتر طول بکشد. گاه ممکن است برای اثر بخشی بیشتر به تزریق منظم نیاز داشته باشید.
بعد از این روش مناطق تحت درمان را به مدت ۲۴ ساعت ماساژ ندهید. این ممکن است به جلوگیری از انتشار سم در یک منطقه دیگر کمک کند. بعد از انجام این کار می‌توانید به فعالیت‌های عادی خود بازگردید. تزریق بوتاکس معمولا در مطب پزشک انجام می‌شود. پزشک از یک سوزن نازک برای تزریق مقدار کمی از سم بوتولینوم به پوست یا ماهیچه‌های بدن استفاده می‌کند. تعداد تزریقات مورد نیاز به عوامل متعددی از جمله میزان منطقه تحت درمان بستگی دارد.
مواد بوتاکس مانند هر داروی دیگری ممکن است با گروهی از داروهای دیگر تداخل داشته باشد بنابراین قبل از انجام آن با پزشکتان مشورت کنید.
به زنان باردار نیز توصیه می‌شود که در این دوران این عمل را انجام ندهند چرا که اثراتی بر روی جفت و جنین خواهد داشت.
منبع: بلاگ بورسیکا
